چرا بیش از ۷۰٪ پروژه‌های SIEM در ایران شکست می‌خورند؟

بر اساس بررسی میدانی انجام‌شده توسط سایبرلاجیک بر روی بیش از ۳۵ پروژه پیاده‌سازی SIEM در سازمان‌های دولتی، مالی، زیرساختی و فناوری ایران، مشخص شده است که تنها ۲۸٪ از این پروژه‌ها در سطح قابل‌قبول عملیاتی شده‌اند. بقیه یا به مرحله بهره‌برداری نرسیده‌اند، یا خروجی‌های بی‌اثر و ناکارآمد تولید می‌کنند. در ادامه دلایل اصلی این شکست‌ها را از منظر فنی، فرایندی و سازمانی مرور می‌کنیم.

۱. نبود نقشه دارایی‌ها (Asset Inventory)

بیش از ۷۵٪ از سازمان‌های مورد بررسی فاقد لیست کامل و بروز از دارایی‌های فناوری اطلاعات خود هستند. این ضعف منجر به لاگ‌گیری ناقص، تحلیل ناتمام و Blind Spot در دید امنیتی SIEM می‌شود.

راهکار: استفاده از ابزارهای Asset Discovery (مانند Lansweeper، Open-AudIT)، دسته‌بندی دارایی‌ها بر اساس ریسک، و طراحی CMDB عملیاتی.

۲. بی‌توجهی به تحلیل ریسک

تنها در ۱۸٪ پروژه‌ها، تحلیل ریسک به‌عنوان مبنای طراحی سناریوهای SIEM انجام شده است. اکثر سازمان‌ها صرفاً به جمع‌آوری لاگ بسنده می‌کنند.

راهکار: استفاده از چارچوب‌های تحلیل ریسک مانند NIST، OCTAVE و FAIR برای تعیین اولویت‌ها.

۳. نبود آمادگی سازمانی

سازمان‌هایی که فاقد ساختار امنیتی و تیم پاسخ‌گویی مناسب هستند، معمولاً پروژه SIEM را به عنوان «راه‌حل جادویی» می‌خرند. این درحالی‌ست که SIEM بدون فرآیند و تیم، صرفاً ابزار لاگ است.

عدم وجود SLA بین تیم‌ها
نبود مدل عملیاتی SOC
فقدان تحلیل‌گر و Incident Handler

۴. لاگ‌های ناکارآمد یا بی‌کیفیت

در بیش از ۶۰٪ موارد، لاگ‌های دریافتی توسط SIEM فاقد ارزش تحلیلی هستند. دلیل آن می‌تواند تنظیمات نادرست، عدم Normalization یا حجم بالای نویز باشد.

پیشنهاد: پیاده‌سازی سیاست لاگ‌گذاری مبتنی بر ریسک و حذف لاگ‌های زائد از منبع.

۵. فقر منابع انسانی متخصص

در ۷۰٪ پروژه‌ها، تیمی که مسئول بهره‌برداری از SIEM است، دانش کافی از تحلیل وقایع، طراحی Rule یا رفتارشناسی تهدیدات ندارد. در بسیاری موارد، مسئول SIEM صرفاً اپراتور جمع‌آوری لاگ است.

نکته کلیدی: برای هر ۵۰۰ دارایی، حداقل ۳ نفر تحلیل‌گر امنیتی نیاز است (طبق استاندارد SANS SOC Staffing Model).

۶. نبود فرآیندهای امنیتی

در غیاب Playbook، SOP و فرآیندهای پاسخ به حادثه، SIEM نمی‌تواند هشدار مفیدی تولید کند. بدون فرایند، هیچ تحلیلی به Action منجر نمی‌شود.

نبود فرآیند triage و escalation
فقدان IR Plan برای سناریوهای رایج مانند Phishing، Ransomware

۷. شاخص‌های نامشخص و مدل بلوغ صفر

SIEM نیازمند KPIهای واضح برای سنجش عملکرد است. اما اکثر پروژه‌ها فاقد مدل بلوغ یا ارزیابی پیوسته هستند.

KPI پیشنهادی:

MTTD: میانگین زمان کشف تهدید
MTTR: میانگین زمان پاسخ‌گویی
نرخ false positive: درصد هشدارهای غلط

۸. انتخاب ابزار نامتناسب

در بیش از ۵۰٪ پروژه‌ها، انتخاب SIEM صرفاً براساس برند یا تبلیغات بوده است، نه تطبیق با نیاز سازمان، توانمندی تیم یا پیچیدگی محیط.

توصیه: ارزیابی ابزار با سناریوهای واقعی سازمان، انجام PoC و تحلیل Gap پیش از خرید.

نتیجه‌گیری

SIEM تنها زمانی موفق خواهد بود که در بستر سازمانی آماده، با داده‌های باکیفیت، تیم متخصص و اهداف شفاف پیاده‌سازی شود. در غیر این صورت، صرفاً هزینه‌سازی، تولید پنل‌های گرافیکی بی‌اثر و افزایش حس امنیت کاذب خواهد بود. پیش از خرید ابزار، باید به این پرسش پاسخ داد: آیا ما آماده‌ایم که SIEM واقعاً امنیت ما را تحلیل کند؟